Boekweit is lang onbekend geweest en had een wat stoffig imago. Sinds een tijdje zie je het weer volop terug in allerlei restaurants, recepten en in tijdschriften. En gelukkig maar, want boekweit is een prachtig gewas dat lekker, veelzijdig én nuttig is!

Wat is boekweit precies?

Boekweit dankt zijn naam aan de vorm van zijn vruchtjes: mooie, bruine driehoekjes, die wat lijken op hele kleine beukenootjes (boek = beuk, weit = tarwe). Boekweit is trouwens officieel geen graansoort, maar een plant uit de duizendknoopfamilie. Omdat boekweit in gebruik veel overeenkomsten heeft met graan, wordt het net als quinoa en amarant ook wel een “pseudograan” genoemd.

Boekweit werd vroeger veel verbouwd omdat het gemakkelijk op arme grond te verbouwen was. Het was een uitkomst voor arme boeren, omdat je geen vee (mest) nodig had, om boekweit te verbouwen. Het gewas is wel heel gevoelig voor weersinvloeden: als er nachtvorst is, gaat de oogst verloren en bij te veel regen slaan de planten plat. Doordat er ook maar weinig opbrengst per hectare is, verdween de boekweitteelt na de Tweede Wereldoorlog in grote delen van West-Europa en werd het vooral in China en Centraal-Azië verbouwd.

Boekweit van De Nieuwe Band: geteeld in Duitsland

Bij De Nieuwe Band zoeken ze steeds naar biologische voeding die van zo dichtbij mogelijk komt. Daarom halen ze bijvoorbeeld hun zonnebloempitten uit Bulgarije (in plaats van uit China), hun gierst uit Hongarije en Tsjechië (in plaats van de Verenigde Staten) en hun kikkererwten uit Italië (in plaats van Turkije).
En sinds het najaar van 2012 halen ze hun boekweit niet meer uit China maar uit Europa, en dan vooral uit Duitsland, van de Benedictijner abdij Maria Frieden in Beieren. De nonnen die hier boekweit verbouwen, doen dit om de bijenteelt te versterken die door de niet-biologische landbouw bedreigd wordt. Boekweit bloeit al enkele weken na het zaaien (half mei) en dat gaat in feite door tot de oogst aan het einde van de zomer. Een stuifmeelparadijs voor bijen dus!

Afgelopen zomer was Allard ten Dam, één van de oprichters van De Nieuwe Band en verantwoordelijk voor de inkoop van grondstoffen, op bezoek bij de Maria Frieden abdij. Allard: “De boekweit stond tijdens mijn bezoek in bloei. Een prachtig gezicht, al die witte vredige velden!”

"En zo is de kringloop weer rond!"

Allard (rechts op de foto) sprak vooral met Andreas Schwab (links), die voor de kleine abdij de boerderijtak verzorgd. Andreas liet de boekweitvelden zien en vertelde vol enthousiasme over de manier waarop de abdij werkt: “Het gaat ons om de vitaliteit van de bodem. Door die goed te verzorgen krijg je die kwaliteit ook terug in de producten. We gaan daarbij verder dan de gewone biologische normen. Een mooi voorbeeld daarvan, is de gesloten kringloop op de boerderij. Naast de teelt van boekweit en de zaadteelt van spelt, rogge, bonen, brouwgerst en kruiden, houden we koeien en schapen van streekeigen rassen. Het vee zorgt voor de mest en zo is de kringloop rond!”

Een mooi en uitdagend gewas

Andreas vertelt dat hij boekweit een erg mooi gewas vindt, dat goed past bij de grond rondom de abdij. “De teelt is gestart vanuit het streven van de nonnen om de streek weer leefbaar te maken voor bijen. Tegelijkertijd is het een gewas dat niet eenvoudig is om te verbouwen. Voor de bestuiving is het namelijk volledig afhankelijk van bijen en tijdens de bloei is er vaak een periode van regen. De bijen blijven dan in hun kasten en dat heeft dan direct invloed op de opbrengst. Een ander aspect is dat boekweitzaadjes niet gelijkmatig afrijpen. Het komt er dan op aan dat moment te pakken waarop de meeste boekweit rijp is en waarbij de weersomstandigheden zo droog mogelijk zijn.”

Tijdens het oogsten in september is het vochtgehalte van de lucht altijd heel hoog. Daarnaast zit er ook vocht in de deels onrijpe zaden én in het vele groen van blad en stengels. Andreas: “Het is heel belangrijk dat de oogst binnen een paar uur in de drogerij is. Als we daar te lang mee wachten, krijg je schimmelvorming en dat willen we uiteraard voorkomen.”

De zomer van 2014...

Uit de gesprekken die Allard met Andreas en een imker had, werd al snel duidelijk dat het weer van die afgelopen zomer niet voor een goede boekweitoogst heeft gezorgd. Er was tijdens de bloei vaak regen, waardoor de bijen hun kasten niet uitkwamen. Voor de bijen betekent dat minder honing en voor de boer minder boekweitopbrengst per hectare. Op sommige percelen werd een opbrengst van 1.900 kilo per hectare gehaald (wat voor boekweit heel mooi is), maar het gemiddelde van de 52 hectare bedroeg dit jaar slechts 1.100 kilo.

Omdat de kosten voor de abdij hetzelfde zijn, moeten de nonnen de prijs van hun boekweit verhogen. Het uitgangspunt van De Nieuwe Band is dat ze graag langdurige relaties aangaan als ze eenmaal gekozen hebben voor een leverancier die bij hen past. Óók als de oogst tegenzit en de prijs daardoor omhoog gaat. Door ook dit jaar boekweit in te kopen bij de Maria Frieden abdij, ondersteunen ze de boekweitteelt in Duitsland, waardoor het niet nodig is om dit gewas uit China te halen. En werken ze samen met een prachtig project van bevlogen mensen.

Lekker en gezond!

Boekweit is van nature glutenvrij en bevat allerlei gezonde voedingsstoffen. Tip: de boeken van Rineke Dijkinga staan bomvol interessante informatie over voeding en het effect op je lichaam.
Boekweit is niet alleen gezond, het is ook heel smaakvol. Je kunt ontzettend veel lekkere gerechten maken van boekweit. Pannenkoeken van boekweitmeel bijvoorbeeld, energieballetjes van boekweit met vijgen, boekweitrisotto of een boekweit-ontbijtterrine. Eet smakelijk!

(NB: hoewel de boekweit van De Nieuwe Band van nature glutenvrij is, kunnen zij niet garanderen dat het geen sporen van gluten kan bevatten omdat het verpakt is in een ruimte waar ook gluten-bevattende producten worden verpakt.)